Voormalig topman bouwt notenfabrieken in Afrika

Don Larson houdt van een uitdaging. Na een intensieve geestelijke zoektocht, verhuisde deze Amerikaan met zijn gezin naar Mozambique om daar een rechtvaardig businessmodel en marktconcept te ontwikkelen middels notenverwerkingsfabrieken. “We produceren super verse noten,” zegt Don.  Jongeren vanuit plaatselijke weeshuizen krijgen werk en training in de cashewnotenfabriek van Sunshine Approach. Don zegt lachend: “Nuts never tasted so good!”

Lees meer

Ruwe cashewnoten worden vanuit Mozambique veelal geëxporteerd naar India of Vietnam, waar ze worden geroosterd en soms maanden later pas worden verpakt. “Het bouwen van lokale fabrieken maakt lokaal roosteren en direct verpakken mogelijk,” legt Don uit. “Daardoor is het product vers en knapperig – dat geeft ons een groot concurrentievoordeel.” Detailhandelaren die notenproducten inkopen voor grote winkelketens, vertellen Don: ‘We weten nu pas hoe lekker een verse cashewnoot is!’ Het gaat goed met het bedrijf. Sunshine Nut Company bracht eind 2014 voor het eerst haar noten op de Amerikaanse markt en sindsdien worden hun producten verkocht in duizenden winkels zoals Whole Foods en Wegmans en Ahold in de VS. In 2015 bedroeg de omzet bijna 1 miljoen, in 2017 was het $ 5 miljoen USD. “We bieden een merk van topkwaliteit”, legt Don uit. “Onze prijs is concurrerend met de grote notenbedrijven, en daarnaast kunnen we geweldige dingen doen met de winst van het bedrijf. Het is een win-win-scenario voor iedereen.” Tientallen jongeren vanuit plaatselijke weeshuizen vinden een baan bij de Sunshine Nut-fabriek, vertelt Don. Daarnaast nemen ze noten af van fabrieken waar honderden mensen werken om de noten te pellen, en bovendien krijgen 50-duizend boeren een eerlijke prijs voor hun cashew-oogst. Het gaat niet enkel om de fabrieken die werk bezorgen, maar om het ondersteunen van de algehele plaatselijke economie.

Achtergrond Mozambique

In de jaren zeventig was Mozambique toonaangevend in de productie en verwerking van cashewnoten, maar mede door de burgeroorlog en het internationale bankwezen is de sector enorm gekrompen. Veel fabrieken zijn de laatste jaren weer opgestart, maar slechts 25% van de cashewnoten van Mozambique wordt in het land gepeld en boeren worden geëxploiteerd. Don: “Externe handelaren betalen de boeren slechts een derde tot een vierde van een eerlijke prijs, en ik hoor veel verhalen over intimidatie. Mijn doel is om de markt rechtvaardiger te maken en de hele waardeketen van de cashewnoot te verbeteren.”

 

Een verontrustend gesprek

Don’s verlangen om de levens van de armen voor de lange termijn te transformeren, begon na een verontrustend gesprek op een Ghanese luchthaven in 2004. Hij werkte al enige tijd voor Hershey Company en had innovatieve verbeteringen geïntroduceerd binnen diverse afdelingen en regio’s. Don werd gevraagd om dit opnieuw te doen als directeur van Cacao Operations en was in Ghana geweest om de cacao te beoordelen. Op het vliegveld terug naar huis, knoopte hij terloops een praatje aan met een aantal studenten, maar hun toon werd vijandig toen ze zich realiseerden dat Don de belichaming was van een van de grootste cacao-inkopers ter wereld. Ze beschuldigden hem ervan deel uit te maken van het armoedeprobleem vanwege de lage prijs die Hershey betaalde. Don – nog diep onder de indruk van de armoede die hij plaatselijk had gezien – was er juist van uitgegaan dat hij deel uitmaakte van de oplossing: hij kocht immers lokale producten en waardoor miljoenen mensen een inkomen hadden! Vanuit zijn perspectief dicteerde de markt, de wet van vraag en aanbod, de prijzen. Tijdens het gesprek verdedigden de studenten fairtrade, maar Don had daar zijn vragen bij. “Het kunstmatig verhogen van prijzen leidt tot onevenwichtigheden in het aanbod,” legt Don uit. “Dat kan leiden tot prijsdalingen elders door gebrek aan vraag. Fairtrade is op kleine schaal slechts een optie voor mensen die de beweging willen ondersteunen.”

Het speelveld betreden

Het gesprek op de luchthaven was vooral verontrustend, omdat Don begon te beseffen dat hij geen bedrijfsmodel kende waarmee armoede daadwerkelijk tegen werd gaan. Terug in de Californië ging het leven zijn gewone gangetje, maar succes en carrière begonnen langzaamaan hun glans te verliezen. In 2008 kreeg hij tussen twee banen door de mogelijkheid om een vijf maanden durende sabbatical te nemen. Tot dan toe leefde hij een gangbare christelijke levensstijl; inclusief Bijbelstudies, kerk en mannenconferenties. Toch groeide bij hem het gevoel alsof hij aan de zijlijn stond toe te kijken. Daarom besloot hij om zijn sabbatical serieus te nemen, een spirituele zoektocht aan te gaan en zocht daarvoor de eenzaamheid op. In een hotelkamer aan zee nam hij een diepgaand besluit en schreef in zijn dagboek: ‘God, ik geef me helemaal over. Ik vertrouw mezelf volledig aan u toe en geef de tweede helft van mijn leven aan u. Gebruik mij volledig.’ Don herinnert zich: “Het was alsof God op dat moment de kamer binnenkwam. Het was alsof ik Hem aan kon raken.”

Don verwachtte dat hij zou gaan studeren op een Bijbelschool of de traditionele zending in zou gaan, maar God had een ander plan. Tot zijn eigen verrassing kwam een idee bovendrijven en dit idee liet hem niet meer los. Een stem in zijn binnenste leek aan te blijven dringen: ‘Bouw voedselfabrieken in ontwikkelingslanden en zorg voor een ​​duurzame economische transformatie.’ Hoe dat er uit zou gaan zien, weet hij dan nog niet. Hij wist wel dat hij zijn bestemming had gevonden. Don had het gevoel dat de tijd aan de zijlijn voorbij was, hij stond op punt om het speelveld te betreden.

Samenwerken met God

Het idee past bij zijn persoonlijkheid, talenten en ervaring, maar Don ging zich serieus afvragen hoe God een bedrijf zou leiden. Tijdens het zoeken, bidden en luisteren, ontvouwde zich een plan van aanpak. De fabrieken zouden eersteklas voedsel moeten produceren, alle winst zou worden weggeven en daarmee zowel weeskinderen als lokale boerenfamilies helpen. De naam moest Sunshine Approach worden. Don creëerde dit bedrijfsconcept als het ware in de materiële wereld, maar ervaart hierbij nauwe samenwerking met de Drie-enige God: Jezus, de Vader en de Heilige Geest. Het concept dat uit dit partnerschap is voortgekomen, is dierbaar en heilig voor Don, vooral het weggeven van 90 procent van de nettowinst is niet-onderhandelbaar. Don heeft deze afspraak dan ook op papier gezet en ondertekend. Hij weet dat dit elke keer weer een enorme uitdaging zal worden, maar wil zijn toewijding en vastberadenheid verzegelen: de essentie kan nooit worden veranderd. Don is overtuigd: “Als ik trouw ben, zal God trouw zijn en ons op de een of andere manier ondersteunen.”

Het bedrijfsplan is een realiteit geworden in Mozambique, waar ze de best mogelijke noten produceren en erg betrokken zijn bij weeskinderen. Don’s vrouw, Terri heeft een achtergrond in het onderwijs en is verantwoordelijk voor de geldstromen van Sunshine Approach Foundation. Een derde gaat naar projecten binnen de gemeenschappen om de levensstandaard te verhogen, een derde gaat naar weeszorg. Een voorbeeld is het bouwen van huizen voor weduwen en hen matchen met wezen, zodat de kinderen kunnen opgroeien in een gezinssituatie. Op deze manier dragen ze met elkaar bij bij aan de opbouw van het lokale gemeenschaps- en gezinsleven. Met de andere 30 procent van de winst bouwt Don het bedrijfsconcept verder uit: “In andere Afrikaanse landen willen we ook voedsel- of notenfabrieken bouwen, om welvaart te verspreiden door middel van dit bedrijfsmodel. ”

 

Invloed

Terwijl de export- en verkoopinkomsten groeien, nemen invloedrijke organisaties kennis van Sunshine Approach. Don wordt regelmatig gevraagd om het bedrijfsmodel te presenteren op invloedrijke plaatsen, zoals het World Economic Forum, Grow Africa of Oxford Business School. In 2016 winnen ze de zilveren medaille tijdens de International Nobel Peace Award in Rio de Janeiro. Don vertelt: “Terwijl Terri en ik in Rio rondtoerden, raakten we in gesprek met een topambtenaar van de VN. Hij zei: ‘Wij denken dat religie problemen veroorzaakt, maar we begrijpen nauwelijks dat religie ook vrede en rijkdom kan brengen; we moeten op dit gebied leren.’”

Het ontwikkelen van Sunshine Approach past bij Don’s persoonlijkheid en werkervaring. In zijn voormalige werk moest hij een breed overzicht hebben, kunnen onderhandelen en vechten voor een doorbraak. Dergelijke eigenschappen zijn van onschatbare waarde in zijn huidige werk, onder andere bij delicate en moeilijke interacties met regeringen, leveranciers, detailhandelaren en landgenoten. Wat betreft zijn persoonlijkheid, erkent Don: “Ik hield van de adrenalinestoot van mijn voormalige sportwagens, luchtballonnen en het snelle leven, maar het leven hier in Afrika is echt nooit saai! Zo maak ik een grapje dat ik ‘onder schot gehouden worden’ van mijn bucketlist kan halen. Dat gebeurde toen we werden beroofd van onze auto. Elke dag is hier een avontuur.”

Voorbereiding

Over het algemeen is de algehele spirituele atmosfeer zwaar, ervaren de Larsons. Spirituele krachten zijn aan het werk. “Een toverdokter vervloekte een wees en zei dat een wond niet zou genezen,” vertelt Don. “Zulke dingen zijn hier een realiteit. Terri vecht al maanden voor zijn leven door middel van medicatie en gebed. “De bovennatuurlijke realiteit was onderdeel van hun anderhalf jaar voorbereiding, vertelt Don. Ze kwamen daarmee op nieuwe manieren in aanraking, zoals door profetische woorden van mensen die niets over hun situatie wisten. “Tijdens een conferentie kwam er een dame naar ons toe die ons vertelde dat we de dingen binnen drie weken gedeeltelijk zouden kennen,” herinnert Don zich. “En binnen drie maanden zouden we veel meer details weten. Drie weken later ontstond bij mij het idee over het bouwen van fabrieken, en later werden inderdaad de details duidelijk door een reeks bijzondere ontmoetingen. Het is een God-ding”, weet Don met zekerheid en vervolgt: “Ik heb geleerd om een stap in het onbekende te nemen, ook als ik niet zeker weet of ik het goed heb gehoord. Ik ben niet perfect en leer nog steeds, maar ik denk dat God vooral geïnteresseerd is in onze gehoorzaamheid.” Het leven is definitief veranderd voor de Larsons, maar ze hebben geen spijt: “We hebben materieel geen overvloed meer; ons gemakkelijke leven en ons speelgoed is verdwenen, maar het leven is het meest opwindend wanneer je in je bestemming wandelt. In mijn geval is dat een nieuw bedrijfsmodel pionieren en demonstreren. Uiteindelijk gaat het erom God intiem te kennen, onszelf te kennen en onze unieke opdracht te vinden. Dan is het leven uitermate bevredigend en zinvol.”

Sunshine Nuts

 

Het verhaal van de Larsons is één van de dertig verhalen uit BAM Global Movement (Engelstalig). In dit boek kun je lezen hoe Business as Mission in ontwikkelingslanden, maar ook in ons werelddeel eruit kan zien. Met uitleg van het BAM concept door Mats Tunehag en missiologische duiding rondom BAM door Gea Gort.

€ 19,95

www.geagort.com