“Zakendoen en zending is goed mogelijk, maar het is belangrijk dat de zakelijke kant goed neergezet wordt, want anders blijft het ook kwakkelen met de missie,” weet Hans Hamoen vanuit ervaring. Evangelie verkondiging is wat hem motiveert: “In hart en nieren ben ik eigenlijk een zendeling.” Zijn loopbaan als ‘pionier-bissionairy’ begon veertig jaar geleden, en hij vindt het bemoedigd te zien hoe de BAM beweging wereldwijd alsook in Nederland groeit.
Bijbelsmokkel met een bedrijf
Hans stond aan de wieg van dertig Business as Mission bedrijven, waarvan twintig rendabel bleken en nog altijd draaien: “De Heilige Geest geeft creativiteit en laat mogelijkheden zien.” Deze ondernemer pakt de mogelijkheden die hij ziet ook aan: precies veertig jaar geleden op 1 maart 1983 startte hij zijn eerste ‘business as mission’ bedrijf met het doel in samenwerking met Open Doors Bijbels te smokkelen naar de destijds gesloten landen achter het IJzeren Gordijn. De ruilhandel met communistische landen bleek mogelijkheden te bieden: “We ruilden goederen met die landen, we brachten bijvoorbeeld cacaopoeder en namen houten klapstoelen mee terug. In onze vrachtwagens van twintig ton, verstopten we twee ton lectuur en konden zodoende 2400 Bijbels per keer meenemen.” Het systeem werd verder ontwikkeld, waarbij een beperkt aantal mensen binnen het bedrijf deel waren van het ‘complot’. We hadden op een gegeven moment zeventig mensen in dienst, en brachten tussen 1983 en 1991 ruim een miljoen Bijbels naar gesloten landen, eerst de communistische en later ook naar landen o.a. Koeweit, Jemen en Ethiopië.
In die tijd zagen we veel wonderen. Aan de andere kant was het ook een tijd van groeien in het vertrouwen op God. Ten eerste vanwege de spanning of hun clandestiene activiteiten werden ontdekt, en Hans opgepakt zou worden. Daarnaast of de financiën rondkwamen. “In de ruilhandel is cashflow een constant probleem. We hadden altijd een tekort. Op vrijdag wisten we nooit hoe de rekeningen de volgende week betaald zouden moeten worden. Dan baden we, en dan was er weer geld op maandag. Het werd haast gewoon! Voor mijn secretaresse, die toen nog niet gelovig was, was het ongewoon. Jaren later vertelde ze me dat dit haar altijd hogelijk verbaasde en aan het denken zette.”
‘Vertrouwen ontwikkel je als je geen rooie cent hebt’
“Als je met Gods business bezig bent, mag je vertrouwen dat Hij voorziet,” is de ervaring van Hans. Hij promoot hier geen ‘welvaart evangelie’. In een adem door vertelt hij dat hij samen met zijn vrouw zeven jaar lang een dag per week verplicht vastten. Er was geen geld. “We hebben het toen niemand vertelt en mijn vrouw was creatief. Ze kocht lapjes stof op de markt en maakte jurkjes voor onze dochters. Mijn moeder had het wel in de gaten en bracht regelmatig een tas boodschappen. Mijn vrouw liep regelmatig met gaten in haar panty’s en dat vond ze verschrikkelijk, maar ze zegt ook dat het in geestelijk opzicht onze rijkste tijd was.” Hans vervolgt: “Zakenmensen vertrouwen op hun geld, maar als christen is het belangrijk om je afhankelijk van God te weten en op Hem te vertrouwen. Dat vertrouwen op God ontwikkel je vooral als je geen rooie cent hebt.”
Tweede bekering
In 1986 vroeg een vriend of Hans naar Haïti wilde komen, om hem te helpen een fabriek op te zetten. Ze wilden foto wissellijstjes gaan produceren om Haïtianen meer bestaansmogelijkheden te geven. Hans was niet happig; hij was al druk genoeg. Na aandringen, stemde hij toe om een kijkje te komen nemen. Bij aankomst op het vliegveld, was er net een coupe gepleegd op Baby Doc. De bevolking nam wraak op de gehate leden van de geheime politie. “Ik zag mensen elkaar met machetes te lijf gaan, hele slagpartijen waren gaande, lijken lagen langs de weg. Het was absurd.” herinnert Hans zich. “Ik hoorde toen een innerlijke stem ‘Waarom geef je deze mensen geen hoop?’ Die ervaring noem ik mijn tweede bekering.”
‘Waarom geef je deze mensen geen hoop?’
Sociale impact
Het bedrijf werd opgestart, en had mettertijd 450 man personeel. Hans: “We wilden sociaal impact hebben. We creëerden bijvoorbeeld een potje, zodat personeelsleden geld konden lenen om uniformen te kopen, want die uniformen hebben kinderen daar nodig om naar school te kunnen. We vonden het belangrijk dat kinderen naar school konden gaan. De ouders konden de lening over een periode van een jaar terugbetalen, en zo moedigden we eigen verantwoordelijkheid aan.”
Geestelijke impact
Ze wilden ook geestelijk impact hebben en huurden een lokale voorganger in die ochtendopeningen in het bedrijf verzorgde. Hans: “Die ochtendopeningen waren voor al het personeel, maar als mensen vervolgens deel wilden nemen aan Bijbelstudies en bidstonden, dan kon dat buiten de fabriek.” De plaatselijke voodoo priesteres vond het minder leuk. Haar invloed nam af. Hans vervolgt: “Ze brak de straat op, zodat we niet met de containers bij de fabriek konden komen en legde een kruis op de vloer van de fabriek. Dat betekent een vloek met vaak dodelijke gevolgen. De vrouw had een behoorlijke reputatie op het gebied van vervloeken. Alle personeelsleden bleven uit angst weg, maar wij hielden een bidstond bij het kruis en waren na een aantal dagen nog steeds niet dood. Met de priesteres ging het juist minder goed, met als gevolg dat de lokale mensen zeiden: ‘Jullie God is sterker!’”
BAM voorloper
Hans was een voorloper, hij noemde het zelf destijds Business with a Mission. En begon in 1994 Worldpartners, want mede door zijn wereldwijde netwerk zag Hans over de jaren meer kansen en mogelijkheden om bedrijven op te zetten met sociale en geestelijke impact. Juist ook in de meest moeilijke landen. Met Worldpartners wilde hij daarvoor ondersteuning structureren. Hij leek nog steeds een van de weinige ondernemers wereldwijd die hiermee bezig waren – ze hadden elkaar in elk geval nog niet gevonden. Eind 1999 gebeurde dat wel in de VS: een twintigtal missie-gedreven ondernemers vormden een groep, waarvan Hans en een Engelsman de enige Europeanen waren. Vijf jaar later werd het BAM-concept geïntroduceerd door Mats Tunehag en Jo Plummer op een Lausanne bijeenkomst in Thailand in 2004. “De business-track werd pas op het laatst door Lausanne toegevoegd,” herinnert Hans zich.
In dit boek kun je meer lezen!
World Partners
Inmiddels krijgt World Partners aanvragen vanuit de hele wereld en studenten van Erasmus, CHE of Wageningen helpen om een haalbaarheidstudie uit te voeren, waarbij gekeken wordt naar de zakelijke haalbaarheid, de sociale invloed en of en hoe zendingsdoelen gehaald kunnen worden. Dit kan verschillende vormen aannemen. In een Aziatisch land, waar door gebrek aan werkgelegenheid veel mannen in het buitenland moeten gaan werken, heeft Worldpartners meegewerkt aan het opzetten van een kleinvee bedrijf. Bij deze farm kunnen families een compleet pakket kopen wat in genoeg inkomen resulteert om rond te komen: enkele honderden stuks kleinvee, een bouwpakket, voeding en training, plus daarna begeleiding door distributeurs. Worldpartners bedrijven vind je voornamelijk in Azië, Afrika, Oostelijk Europa en de Kaukasus. Hans vertelt: “Ons management is altijd christen, het overige personeel zijn goede plaatselijke krachten met uiteenlopende geloofsovertuigingen. In dit bedrijf hebben we ook een twintigtal distributeurs werken, deze distributeurs zijn naast het werk bij ons ook plaatselijke (ondergrondse) voorgangers. Deze mensen kennen de taal en de gebruiken. Ze gaan regelmatig bij de klanten langs en bouwen een relatie op. Evangelisatie gebeurt op die manier als vanzelf, op een organische manier.”
‘Het is onze opdracht om over het evangelie te praten, en het ook te doen’
De BAM beweging: kansen en uitdagingen
Hans is bemoedigd om de groei te zien van de BAM beweging zoals bijvoorbeeld de sociale BAM-bedrijven in Nederland. De tijdgeest is nu ook anders dan toen Hans begon: “Iedereen praat nu over purpose en duurzaamheid. Dat biedt kansen.” Daarnaast ziet hij ook de uitdagingen, met name om binnen zendingsorganisaties daadwerkelijk business vruchtbaar te integreren. Tegelijkertijd hoor je daar ook zijn passie, en wil hij zich voor die integratie in blijven zetten: “Als christen is het mijn motivatie om een volgeling van Jezus te zijn. Jezus vertelde in de Bergrede wat het evangelie inhoudt en vervolgens ging hij de berg af, raakte mensen aan en genas hen. Zo is het ook onze opdracht om over het evangelie te praten, en het ook te doen. Business as Mission biedt daarvoor enorme kansen.”
Meer over World Partners >> https://worldpartners.org
Hier vind je het boek Zakendoen met God
Blijf op de hoogte van Business as Mission Nederland en meld je aan voor de BAM-update.
Het pad daarnaartoe ging niet over rozen. Met ondersteuning van Onno werd in 2014 in eerste instantie een nabijgelegen kippenschuur en bijbehorende woning gekocht waar ze een soort sociale werkplaats opzetten, zodat de jongeren die bij hen in het inloophuis kwamen werkervaring konden opdoen. Een mooi plan, maar het was geen onverdeeld succes. Daan: “We hadden maar één begeleider op een groep van vijf tot zes jongeren. We gaven de jongeren wekelijks een kleine vergoeding, maar dat werd vergokt of er werd drank van gekocht en dan kwamen ze de volgende dag niet opdagen. We zagen dat ze meer begeleiding en structuur nodig hadden; een grotere groep beter functionerende mensen waar ze bij aan konden sluiten.”
